Sculpturen

Tijdens het maken van de grote gele mal voor het project Sint-Sebastiaan met vogels nr. 3 filmde ik een koolmees die telkens opnieuw tegen het raam van mijn atelier vloog.

Zag hij in de reflectie een indringer, een partner, of was hij — zoals Narcissus — bedrieglijk verliefd op zijn eigen spiegelbeeld?De ornitholoog toont een vogelkooi met daarin een gitzwarte box. Zitstokjes en voederbakjes zijn omgekeerd aan de buitenzijde bevestigd. Op de kooi ligt een spiegel met daarop een object dat half verrekijker, half VR-bril is.

Om het werk te ervaren moet de toeschouwer de ‘VR-verrekijker’ oppakken en erdoor kijken. Binnenin verschijnt het filmpje van de koolmees, in een perspectief van 360 graden. De toeschouwer moet met zijn eigen lichaam bewegen om de vogel te bespieden. Voor de omstaanders lijkt die beweging op die van een ornitholoog die in de natuur vogels observeert.

De VR-bril fungeert hier als een hedendaagse kooi: een optisch instrument dat tegelijk opent en afsluit. Je krijgt toegang tot een nieuwe werkelijkheid, maar wordt tegelijk opgesloten binnen een specifiek standpunt.

Het werk stelt vragen over kijken en bekeken worden. Zijn wij de ornitholoog, gevangen in een zwarte doos van perspectief en waarneming? Of zijn wij zelf de vogel die tegen de grenzen van zijn eigen werkelijkheid botst?

Ik voeg een Grieks element toe dat staat voor duurzaamheid en orde: de klassieke zuil. Dorische, Ionische en Korinthische motieven vormen de basis, aangevuld met subtiele verwijzingen naar de Griekse oudheid. Elke sculptuur wordt zo een dialoog tussen mythe en architectuur, tussen veranderlijkheid en structuur.

De reeks bestaat uit zeven kleine sculpturen, ontworpen in een 3D-programma en vervolgens geprint. Ze zijn uitgevoerd in witgrijs en geplaatst op blauwe sokkels — een subtiele verwijzing naar de kleuren van de Griekse vlag.

Elk beeldje van ongeveer 25 cm hoog verwijst naar een personage uit Ovidius’ Metamorfosen, waarin mensen in andere vormen veranderen: Actaeon wordt hert, Arachne verandert in een spin, Byblis in een bron, Cadmus in een slang, Cycnus in een zwaan, Erysichthon verteert zichzelf, en Ocyrhoë verandert in een paard.

De titel verwijst naar de pionierstijd, toen men besefte dat vliegen werkelijk mogelijk was. Het gevoel van grenzeloze vooruitgang en vrijheid gaf de mens een bijna religieus vertrouwen in zijn eigen kunnen.

Vandaag ligt de betekenis anders. Sinds de aanslagen op de WTC-torens in 2001 en, recenter, de aanval op de luchthaven van Zaventem, is het vliegtuig niet langer uitsluitend een symbool van hoop. Het kreeg een wrange en onheilspellende bijbetekenis, verbonden met religieus en politiek terrorisme.

Het werk Gelovige vliegtuigen toont een vliegtuig als kruisbeeld. Het verwijst tegelijk naar religie en naar het bredere “geloven in iets”. De vorm roept ook een menselijke figuur op. De strepen symboliseren afbakening — regels, procedures en patronen zoals die in de luchtvaart gelden. Het vliegtuig helt voorover, in een houding die een val suggereert. Toch wordt die val opgevangen door de geel-witte balk, alsof de hoop blijft hangen op de rand van de ondergang.

Materialen: Metaal, hout, polyester

Afmetingen: 100x120x180

We proberen hem af te leiden van zijn pad: de medische wetenschap bedenkt strategieën om hem te vertragen, te slim af te zijn, hem even buiten spel te zetten. De Dood wordt misleid, op non-actief gezet, in de val gelokt.

In Doodsval nr. 1 loopt de Dood letterlijk in een val en raakt verstrikt in een net. In Doodsval nr. 2 wordt hij opnieuw bedrogen: hij volgt een gang naar een deur, maar achter die deur bevindt zich geen kamer — enkel de diepte, waarin hij verdwijnt.

Beide werken, uitgevoerd op halve schaal, bouwen verder op Death on a Trailer (2000), een sculptuur in plaatstaal waarin de Dood al eerder even tot stilstand werd gebracht.

Materialen: Polyurethaanschuim, polyester, glasvezel, hout, metaal, koord

Een naakte vrouw in een lift werd gefilmd met de deur open, zodat haar lichaam van boven naar beneden in beeld verschijnt. Deze opname wordt geprojecteerd op een trapfragment, vervaardigd uit polyurethaanschuim en polyester. Vanuit een bepaalde kijkhoek lijkt het lichaam niet zomaar naar beneden te bewegen, maar te vloeien — als een vloeibare aanwezigheid die zich langs de treden uitstrekt.

Het motief van beweging wordt hier niet langer gesuggereerd door opeenvolgende stilstaande beelden, maar ontstaat rechtstreeks uit de projectie in de ruimte. De beweging zelf wordt materie, licht dat zich tijdelijk tot lichaam vormt.

Naast de driedimensionale installatie maakte ik ook een geschilderde versie, waarin hetzelfde spel tussen lichaam, ruimte en beweging wordt voortgezet op het platte vlak.

Een koning die vastklampt aan zijn macht, gezeten op zijn troon. Zijn lichaam is ontdaan van spieren; enkel de organen blijven schematisch zichtbaar. Rond zijn kroon cirkelen pistolen als symbolen van dreiging en controle. In de troon is een trap naar binnen verwerkt, waaruit een rode loper stroomt die zich als een cirkel rond het beeld ontvouwt.

Het beeld kreeg in 2018 een grijze basiskleur ter bescherming. Omdat het werk buiten staat, hebben weer en wind een directe invloed op het materiaal.  

Materialen: plaatstaal 1.5mm, gelast, hout, vinyl

Afmetingen: 300x300x260cm, totale opstelling