Robot in ontkenning

    In Robot in ontkenning word je geconfronteerd met de botsing tussen mens en machine, tussen bewustzijn, technologie en vergankelijkheid. De robot verschijnt niet als kille uitvinding, maar als wezen dat twijfelt, verlangt en faalt in zijn poging mens te worden. De reeks, ontstaan tussen 2014 en 2015, omvat sculpturen, video’s en installaties waarin ironie en tragiek elkaar raken.

    Transformaties

    Start 2014 - Robot in ontkenning

    In de eerste fase van het project zie je drie sculpturen van een robot die op drie verschillende manieren probeert zelfmoord te plegen. De werken verbeelden de botsing tussen rationele technologie en irrationele emotie, tussen mechanische logica en existentiële wanhoop.


    2015 - Imaginaire landschappen

    De installatie die Niko Hendrickx recent heeft afgewerkt oogt luguber: een robot pleegt op drie verschillende – traditionele – manieren zelfmoord: hij verhangt zich aan een boom, hij snijdt zich liggend in een bad de polsen door, en hij schiet zich een kogel door het hoofd. Oorspronkelijk heette het werk Robot in Denial. De manier waarop de titelwijziging tot stand is gekomen, is typisch voor Hendrickx’ werkwijze. Nadat de installatie was voltooid maakte hij er een videoversie van.

    Bij zijn zoektocht naar gepaste muziek stootte hij op het Langham Research Centre in Groot-Brittannië, dat opnames maakt met oude analoge apparatuur. In februari 2014 brachten ze de LP en CD John Cage -Early Electronic and Tape Music uit, met daarop het nummer Imaginary Landscapes No. 5. Hendrickx vond dat zowel de muziek als de titel de betekenis van zijn werk konden verdiepen, en paste de titel van zijn installatie meteen aan. Hij laat hiermee bewust het toeval een rol spelen in zijn kunst.

    Interpretatie

    Zelfmoord is voor de meesten onder ons een choquerend, of minstens een controversieel en verontrustend gegeven. Dat is in dit werk van Hendrickx uiteraard niet anders, maar tegelijkertijd is het niet vrij van ironie. Die ironie schuilt in het feit dat het een robot is die de fatale daad stelt. Deze antropoïde is in zijn artificiële intelligentie kennelijk zo ver doorgeschoten dat hij de mens tot in het zelf gekozen levenseinde imiteert. Hij ontkent zo zijn eigen bestaan van bedrading en elektronische circuits. Zijn keuze voor ‘de menselijke weg’ is futiel en inefficiënt. Om er een eind aan te maken hoeft een robot immers niet naar koord of pistool te grijpen, hij dient zichzelf enkel te amputeren van de energiebron die hem overeind houdt.

    In de videoversie zijn sommige van de landschappen realistisch, andere zijn digitaal aangemaakt. De kunstenaar suggereert hiermee dat de robot ‘echt’ wil zien, zoals de mens, maar dat ook dat hem niet lukt: zijn optische sensor zal hem voorlopig niet meer kunnen leveren dan imaginary landscapes, een digitale registratie van de werkelijkheid. Tot op heden is het nog altijd de mens die creëert en controleert. Het is de mens die het touw doorsnijdt, het pistool weglegt en het bad laat leeglopen.

    Ethiek

    In wezen gaat Imaginary Landscapes, net als veel andere werken van Hendrickx, over ethiek. De kunstenaar drukt zijn bezorgdheid uit over techniek en wetenschap, die tegen een halsbrekend tempo van ons weg lijken te evolueren. Wie neemt nog de tijd om bij dit alles de nodige ethische vragen te stellen? Zijn we nog meester van de evolutie die we gecreëerd hebben, of gaat ze met ons op de loop? (iv) (2015)

    2015 – Strange Fruit tentoonstelling

    Tijdens de tentoonstelling Strange Fruit in de Gasthuiskapel, Borgloon, ervaar je hoe verschillende werken uit Robot in ontkenning samenkomen tot één geheel. De ruimte wordt een plaats van confrontatie: tussen het organische en het artificiële, tussen het vergankelijke en het mechanische.

    Centraal staat het videowerk Imaginary Landscapes of a Robot in Denial, waarin de sculpturen uit het project figureren in gefilmde en digitale landschappen. De robot beweegt door een wereld die schommelt tussen realiteit en simulatie — herkenbaar en vervreemd tegelijk. Wat je ziet lijkt echt, maar blijft een digitale reconstructie van waarneming.

    Aan de wanden hangen schilderijen uit de reeks The Fruit Bowl (Slow Frame Paintings), waarin vallend fruit een parallel vormt met de val van de robot. De geur van rijpend fruit vult de ruimte als tastbare herinnering aan tijd en verval. Zo ontstaat een samengestelde ervaring waarin technologie, leven en vergankelijkheid in elkaar overvloeien.


    2025 – Verbonden constructiesysteem

    In 2025 werden aan drie kunstwerken aluminium verbindingspunten toegevoegd. Deze elementen maken het mogelijk om de werken te koppelen aan het modulaire constructiesysteem dat tussen 2003 en 2018 werd ontwikkeld voor het project Kies en verander.

    Via dit systeem kunnen bestaande werken onderling worden verbonden en in nieuwe installaties met elkaar in relatie treden. De constructiepunten creëren zo een flexibel kader waarin afzonderlijke kunstwerken deel worden van een groter, voortdurend veranderend geheel.

    Zo verschuift elk werk van een autonome vorm naar een element binnen een veranderlijk netwerk — een sculpturaal organisme dat blijft groeien en transformeren.