Manifest

Verscheidenheid als Streefdoel

Het werk van een transformatiestudio kunstenaar wordt gekenmerkt door een bewuste keuze voor verscheidenheid. Elk kunstwerk is een kans om nieuwe wegen te verkennen. Het streven naar eigen ontwikkeling is essentieel: leren en experimenteren vormen de kern van het proces. De kunstenaar omarmt de uitdaging om eigenhandig te creëren, te groeien en zichzelf telkens opnieuw uit te vinden.

Organische Transformatie

Kunstwerken zijn nooit echt af, tenzij ze niet langer in het bezit zijn van de kunstenaar. Elk werk uit het oeuvre kan worden herwerkt, verbonden met andere werken, of getransformeerd tot iets geheel nieuws. Deze interacties scheppen onverwachte betekenissen en ideeën. Toeval, ervaring en de natuurlijke loop van gebeurtenissen leiden het proces op een organische manier. Sporen van transformatie – tijdelijk of blijvend – kunnen uitgroeien tot nieuwe kunstwerken, als tastbare getuigen van evolutie.

Gereedschap van Transformatie

Transformatie is onmogelijk zonder tools. Alles wat verandering teweegbrengt, is een instrument: de kunstenaar zelf, het publiek, andere organismen, natuurkrachten, chemische reacties, technologie. Het hele universum is een arsenaal van mogelijkheden. De kunstenaar is zowel schepper als bemiddelaar, in voortdurende dialoog met deze tools en processen.

Een Manifest van Beweging

Het transformatiestudio kunstenaarschap is een voortdurende reis, geen bestemming. Het is een ode aan verandering, een viering van het onbepaalde en een uitnodiging om te blijven transformeren.

Dit betekent dat zijn kunst niet gebonden is aan één medium: een idee kan zich even goed manifesteren in een schilderij, een installatie als in een digitale vorm. Deze nadruk op het primaat van het idee boven de vorm weerspiegelt een postmoderne mentaliteit die brak met modernistische conventies. Waar modernistische kunstenaars vaak streefden naar een eigen vaste stijl of esthetische perfectie, omarmt Hendrickx juist diversiteit en inhoud. Hij positioneert zich daarmee in een na- of postmodern kader, tegenover de formalistische logica van het modernisme — zijn praktijk is pluriform en conceptgedreven in plaats van vorm- of mediumgebonden.

Proceskunst: transformatie, tijd en open-einde

Verandering staat centraal in Hendrickx’ oeuvre. In zijn manifest schrijft hij dat het werk nooit echt “af” is zolang het in zijn bezit blijft. Elk kunstwerk kan herwerkt, samengevoegd of getransformeerd worden tot iets nieuws. Deze open houding tegenover het kunstwerk als een continu proces sluit aan bij de principes van de late-20e-eeuwse proceskunst. In de proceskunst werd het maakproces zelf een onderdeel van het kunstwerk, met werken die vaak veranderlijk, tijdelijk of zelfs vergankelijk waren.

Net als bij de proceskunstenaars — denk aan Robert Morris’ vallende viltschulpturen of Eva Hesses organische installaties — accepteert Hendrickx het toeval en de onbepaaldheid als creatieve factoren. Zijn manifest spreekt van “toeval, ervaring en de natuurlijke loop van gebeurtenissen” die het proces sturen, wat sterk doet denken aan het principe dat het loslaten van een vooropgezet eindresultaat leidt tot nieuwe, ongeplande vormen. Hiermee verwerpt hij impliciet het idee van een statisch, onveranderlijk kunstobject. Hendrickx’ werken zijn eerder momenten in een voortdurende transformatie dan definitieve eindpunten.

Zoals hij het zelf verwoordt: zijn kunstenaarschap is “een voortdurende reis, geen bestemming... een ode aan verandering.” De tijd wordt zo een wezenlijk onderdeel van het werk: elke fase, elke spoor van transformatie kan op zichzelf weer kunst worden — tastbare getuigen van evolutie. Dit procesmatige karakter van zijn praktijk plaatst Hendrickx in de traditie van kunstenaars die het verloop van tijd en verandering tot artistiek onderwerp hebben gemaakt — van de Fluxus-happenings en land art tot hedendaagse installaties die zich ontvouwen of vergaan in real-time.

Verscheidenheid en hybride praktijk in hedendaagse kunst

Hendrickx noemt expliciet een “bewuste keuze voor verscheidenheid” als kenmerk van zijn transformatiestudio. Dit idee van pluralisme sluit aan bij de hedendaagse kunstpraktijk, waarin experiment en het doorbreken van disciplinaire grenzen centraal staan. Kunstenaars van nu combineren regelmatig traditionele technieken met moderne media — schilderkunst, installatie, digitale technologie, gerecyclede materie en zelfs levende organismen worden naast elkaar ingezet.

Ook Hendrickx’ werk beweegt zich moeiteloos tussen schilderkunst, beeldhouwkunst en digitale projecten, afhankelijk van wat het concept vraagt. Die interdisciplinaire benadering toont verwantschap met een brede waaier aan hedendaagse kunstenaars die niet in één hokje te plaatsen zijn, maar hybride vormen creëren om ideeën te communiceren. Bovendien benadrukt zijn manifest dat alles wat verandering teweegbrengt als instrument kan dienen — de kunstenaar zelf, het publiek, andere organismen, natuurkrachten, chemische reacties, technologie.

Hiermee resoneert hij met interactieve en participatieve tendensen in de kunst: vergelijkbaar met conceptuele werken die de toeschouwer betrekken in de uitvoering, of met mediakunst die technologie inzet als creatief middel. Het resultaat is een praktijk die diep geworteld is in de tijdgeest: net zoals vele hedendaagse kunstenaars reageert Hendrickx direct op het huidige tijdsgewricht door elke beschikbare tool — van verf tot algoritme — in te zetten om transformatie vorm te geven. Zijn focus op betekenis en proces boven uiterlijk vertoon ligt in lijn met de tendens dat in de 21e-eeuwse kunst de inhoud vaak belangrijker is dan de vorm.

Relatie tot realiteit en documentatie

In plaats van de werkelijkheid te representeren op traditionele wijze, kiest Hendrickx ervoor om realiteit en natuurkrachten zelf deel te laten uitmaken van zijn werk. Zijn aanpak balanceert tussen subjectiviteit en objectiviteit: enerzijds sturen zijn artistieke intuïtie en keuzes het proces, anderzijds laat hij objectieve processen (zoals fysica en chemie) en onvoorspelbare invloeden meebepalen. Hij treedt op als zowel schepper als waarnemer van transformaties — een rol van bemiddelaar die hij in dialoog met materialen en omstandigheden vervult.

Omdat veel van zijn werken evolueren of tijdelijk van aard zijn, wordt documentatie belangrijk. Het fotografisch of videografisch vastleggen van verschillende stadia in een transformatie is vergelijkbaar met de documentatiepraktijk in conceptuele kunst, waar het idee blijft voortbestaan via teksten, foto’s of video, zelfs als het fysieke werk verandert of verdwijnt. Hendrickx’ website fungeert in feite als zo’n groeiend archief: oudere werken worden aangevuld met nieuwe foto’s of gekoppeld aan latere projecten, zodat een “web van transformaties” ontstaat. Deze wijze van documenteren en presenteren onderstreept opnieuw de verwantschap met kunstvormen die proces en concept centraal stellen boven het statische object.

Een hedendaagse transformatiekunstenaar

Op basis van zijn manifest en werkwijze kunnen we Niko Hendrickx positioneren in het veld van de hedendaagse conceptuele en procesgerichte kunst. Zijn werk deelt de idea-focused benadering van de conceptuele kunst, de dynamiek en open eindigheid van de proceskunst, en een postmoderne veelzijdigheid in media en stijl die kenmerkend is voor 21e-eeuwse kunstenaars.

Tegelijkertijd geeft hij hier op eigen wijze invulling aan: waar hij inspiratie put uit diverse stromingen — van minimalistische eenvoud tot de organische groei van arte povera — versmelt hij deze invloeden tot een persoonlijke “transformatiestudio.” Zoals Sol LeWitt ooit stelde dat een idee een machine is die de kunst maakt, zo behandelt Hendrickx elk nieuw idee als leidraad, vrij van stilistische beperkingen. Zoals Eva Hesse de vergankelijkheid van materiaal omarmde, zo omarmt hij de vergankelijkheid en wedergeboorte van zijn werken. En zoals vele hedendaagse kunstenaars verkent hij de interactie tussen mens, natuur en technologie om nieuwe ervaringen te scheppen.

Samengevat: Hendrickx’ oeuvre bevindt zich op het snijvlak van conceptuele kunst en proceskunst, binnen een postmodern pluralistisch kader. Het is een praktijk die intelligent en bewust reflecteert op wat kunst kan zijn — geen vaste eindproducten, maar een voortdurend evoluerende dialoog tussen idee en vorm, tussen de kunstenaar, zijn middelen en de wereld om hem heen.